Temperament - Viscount Chorum 10 Dlx Bedienungshandbuch

Handleiding
Chorum 10 Dlx – Chorum S10 – Chorum 10

7.3 TEMPERAMENT

Het stemmen van een instrument met vaste stemming bestaat uit het creëren van een stapeling van
twaalf kwinten, van de juiste afmetingen, opdat men zich aan de twee uiteinden van de stapeling op
een interval bevindt dat middels de opportune vermenigvuldigingen met of delingen door twee, tot
een perfecte octaaf te herleiden is. Men heeft een reine kwint wanneer twee geluiden een
frequentieverhouding van 3:2 hebben. Als we op een willekeurig geluid, dat we voor de eenvoud
van de berekening met een unitaire frequentie beschouwen, 12 stijgende reine kwinten stapelen,
verkrijgen we een ander frequentiegeluid (3/2)^12. Als we echter hierop 7 octaven stapelen,
verkrijgt men een geluid met 2^7 frequentie. Als we beide waarden vergelijken, valt meteen op dat
de eerste waarde (iets) groter is dan de tweede. Als we op de vierde decimaal afronden, verkrijgen
we: (3/2)^12=129,7463 terwijl 2^7 = 128,0000. De verhouding tussen deze twee waarden wordt
pythagorische komma genoemd. We zouden deze kunnen definiëren als de verhouding die het
teveel van een stapeling van 12 reine kwinten ten opzichte van een stapeling van 7 octaven tot
uitdrukking brengt, die beide uit één enkel geluid voortkomen.
Bovenstaande tekening is niet in schaal (het teveel zou op grafisch niveau praktisch onmerkbaar
zijn), maar kan een vrij exact idee van het probleem geven. Als nu de pythagorische komma in 12
gelijke delen wordt verdeeld en elk deel van elke reine kwint wordt afgetrokken, verkrijgt men een
stapeling van 12 kwinten die ter hoogte van de zevende octaaf eindigt.
Dit is het geval van het Equal Temperament (Equal
Temperament System met verdeling van de octaaf in
12 gelijke delen).
De pythagorische komma kan verdeeld worden in
grotere delen en dus alleen over enkele kwinten
verdeeld worden. Zo is bijvoorbeeld het
temperament Werckmeister III opgebouwd, dat hem
in vier gelijke delen uit de kwinten C-G, G-D, D-A
en B-F# ophaalt.
Een andere bijzonder belangrijk interval in de
geschiedenis van de stemming is de grote terts. Als er
vier reine kwinten worden gestapeld, komt men uit
op (3/2)^4. Het natuurlijke grote tertsinterval wordt
NL - 19